ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) czyli Zespół nadpobudliwości psychoruchowej, określany w literaturze jako: zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi lub zaburzenia hiperkinetyczne, jest to grupa zaburzeń charakteryzujących się „wczesnym początkiem (zazwyczaj w pierwszych pięciu latach życia), brakiem wytrwałości w realizacji zadań wymagających zaangażowania poznawczego, tendencją do przechodzenia od jednej aktywności do drugiej bez ukończenia żadnej z nich oraz zdezorganizowaną, słabo kontrolowaną nadmierną aktywnością”.
                             Jakie istnieją przyczyny ADHD?

Zespół nadpobudliwości psychoruchowej jest zespołem zaburzeń o podłożu genetycznym, który powoduje powstawanie objawów z trzech grup impulsywności, nadruchliwości i zaburzeń koncentracji uwagi, spowodowany jest zaburzeniami równowagi pomiędzy dopaminą i noradrenaliną. Objawy nadpobudliwości mogą również występować w wyniku uszkodzenia centralnego układu nerwowego, a także przy innych zespołach objawowych np. u pacjentów z łamliwym chromosomem X.

Zespół nadpobudliwości psychoruchowej ma podłoże biologiczne to znaczy, że NIE WYNIKA ON Z BŁĘDÓW WYCHOWAWCZYCH!, czy czynników psychogennych.

Objawy ADHD:

W sferze ruchowej: wyraźny niepokój ruchowy w zakresie dużej i małej motoryki, niemożność pozostawania w bezruchu przez nawet krótki okres czasu, podrywanie się z miejsca, bezcelowe chodzenie, zwiększona szybkość i częsta zmienność ruchów (wrażenie ciągłego pośpiechu), bieganie, przymusowe wymachiwanie rękami, podskakiwanie, wzmożone drobne ruchy kończyn (machanie nogami, poruszanie palcami rąk, ciągłe zajmowanie się rzeczami, które leżą w zasięgu rąk lub nóg, kiwanie się na krześle itp.). W sferze poznawczej: trudności w skupieniu uwagi (uwaga chwiejna, wybitnie zależna od czynników afektywnych), brak wytrwałości w przypadku małego zainteresowania i niedostrzegania bezpośredniej korzyści z działania, wzmożony odruch orientacyjny, pochopność, znaczna męczliwość w pracy intelektualnej i związana z tym nierównomierna wydajność, pobieżność myślenia, przerzucanie uwagi z obiektu na obiekt (udzielanie nieprawidłowych, nieprzemyślanych odpowiedzi na pytania lub nieprawidłowe rozwiązywanie zadań) w badaniach inteligencji niektórzy autorzy stwierdzają poziom „poniżej spodziewanego”, głównie w skalach wykonawczych, trudności wizualno–motoryczne, trudności syntetyzowania w myśleniu, brak umiejętności planowania, u wielu dzieci z zaburzeniami koncentracji uwagi występują pewnego rodzaju zaburzenia mowy lub języka, do których należą : opóźnienie rozwoju mowy, kłopoty z artykulacją, problemy ze struktura zdania, nieprawidłowe układanie dźwięków, Trudności stanowi również pisemne wyrażanie myśli i słuchowa pamięć krótkotrwała. W sferze emocjonalnej: nieopanowane, nieraz bardzo silne reakcje emocjonalne, wzmożona ekspresja uczuć, zwiększona wrażliwość emocjonalna na bodźce otoczenia, wybuchy złości, impulsywność działania.

• nieustępliwość,
• niskie poszanowanie własnej godności,
• okresowo występująca depresja,
• niedojrzałe zachowanie,
• zaburzenia snu:
  * wczesne budzenie się,
  * trudności z zaśnięciem,
  * niespokojny sen,
  * lunatykowanie lub mówienie przez sen (somnambulizm),
  * koszmary nocne,
• zaburzenia apetytu:
  * przejadanie się,
  * wybredność,
  * specyficzny gust smakowy.

Diagnoza ADHD możliwa jest we wczesnym dzieciństwie na podstawie wymienionych niżej wystarczających objawów: ciągła aktywność ruchowa, opóźniony rozwój mowy, problemy ze snem, problemy z jedzeniem, łącznie z występowaniem wymiotów, lub słaby odruch ssania, ataki kolki, które mogą wynikać z uczulenia, ale również mogą być wynikiem zaburzeń koncentracji uwagi, dzieci nadpobudliwe nie lubią (wg opinii wielu rodziców), gdy się je przytula, W wieku szkolnym może również zaobserwować: niedostosowanie do wymagań szkolnych (zajęcia w pozycji siedzącej), nadmierna gadatliwość i impulsywność, która narzuca dziecku rolę błazna w oczach klasy, problemy z koordynacją objawiające się przede wszystkim nieprawidłowym chwytaniem ołówka lub brakiem umiejętności zabawy w grupie, coraz wyraźniejsze problemy z mową.

Ogólne zasady dotyczące postępowania wychowawczego:

• Cel, do którego ma prowadzić działanie dziecka, nie może być zbyt odległy (niecierpliwość).

• Konsekwentne przyzwyczajanie dziecka do kończenia każdego rozpoczętego zadania.

• Stała kontrola i przypominanie o zobowiązaniach:
  * zakres określonych obowiązków musi być dostosowany do możliwości i ograniczeń dziecka,
  * trzeba zaoszczędzić wystąpienia dodatkowych niepotrzebnych bodźców,
  * nie dać się zdominować dziecku,
  * należy przygotować dziecko do przezwyciężania trudności (a nie chronić przed nimi); po wystąpieniu konfliktu - należy go przedyskutować z dzieckiem w atmosferze spokoju i rzeczowości, po *uspokojeniu dziecka;
  * należy unikać agresji słownej i fizycznej, która bardzo mocno pobudza dodatkowo dziecko (może doprowadzić do objawów nerwicowych takich jak: lęki, moczenie nocne, natręctwa, czy też reakcje obronne: arogancka postawa, agresja, kłamstwa, a nawet doprowadzić do niewłaściwego rozwoju osobowości);
  Pomoc w nauce:

• czytanie – ze względu na małą zdolność koncentracji, opowiadania powinny być ciekawe;

• czytanki powinny być opowiedziane przez dziecko (w celu skontrolowania zapamiętanego tekstu);

• odrabianie lekcji powinno się odbywać o regularnych porach, (w domu powinien wtedy panować względny spokój);

• dziecko powinno wykonywać prace zręcznościowe (uczą cierpliwości, a także skrupulatności);

• zasada trzy R: rutyna, regularność, repetycja;

• Nauka powinna odbywać się pod kontrolą rodziców.

• Warto obserwować swoje dziecko, pamiętając jednak, iż nie każde trudności w skupieniu uwagi to już ADHD, jednak, kiedy mamy z dzieckiem wyraźne problemy, nie koniecznie jest to fiasko naszego wychowywania – nasze dziecko może być po prostu chore!

Opracowała mgr Urszula Ewa Gaweł