Warunkiem poprawnego wymawiania głosek jest sprawne działanie narządów artykulacyjnych: języka, warg, policzków, szczęki dolnej (żuchwy), podniebienia miękkiego. Gimnastykę buzi i języka rozpoczynamy od ćwiczeń najłatwiejszych i najlepiej by było, gdyby były, przynajmniej na początku, wykonywane całą rodziną, a do tego przy lustrze. Pamiętaj, że takie ćwiczenia i rodzicom mogą się przydać. Takie wspólne ćwiczenia to przecież świetna zabawa!

Języki gotowe? No to zaczynamy!

Ćwiczenie języka (usta szeroko otwarte)

• j  * język (szeroki i rozluźniony) wysuwamy jak najdalej na brodę – piesek

     * językiem staramy się dotknąć nosa – wąż

     * czubek języka dotyka, na zmianę, do górnej i dolnej wargi – defilada języczka

     * czubek języka dotyka do górnych i dolnych zębów (wewnętrzne strony zębów)

     * oblizywanie językiem górnej wargi (od lewego do prawego kącika ust) – wycieraczki w samochodzie

     * oblizywanie językiem dolnej wargi (od lewego do prawego kącika ust)

     * oblizywanie obydwu warg dookoła (w jedną i druga stronę) - naśladowanie oblizywania buzi –kotek

     * czubek języka dotyka na zmianę prawego i lewego kącika ust – huśtawka

     * szukanie czubkiem języka ostatnich górnych i dolnych zębów – trąba słonia

     * czyszczenie językiem górnych i dolnych, przednich zębów – królik Czyścioszek

     * liczenie zębów czubkiem języka

     * kląskanie

     * masowanie podniebienia (od górnych zębów w kierunku gardła )– malowanie

     * zlizywanie z pionowo ustawionego talerzyka, np. miodu, napoju w proszku (na mokrym talerzyku)

     *  czubek języka dotyka przednich dolnych zębów od wewnętrznej strony, a środkowa część języka dotyka górnych zębów – koci grzbiet

Ćwiczenia języka i policzków (usta zamknięte)

     * masaż policzków językiem-ruchy pionowe – rakieta

     * wypychanie policzków czubkiem języka – gromadzenie zapasów przez chomika

     * oblizywanie językiem zębów i dziąseł – łódź podwodna

     * dorosły dotyka palcem na zewnątrz policzka dziecka, dziecko szuka językiem miejsca dotyku –strzelanie gola

     * czyszczenie językiem kolejnych zębów

Ćwiczenia żuchwy

     * zamykanie i otwieranie domku - szerokie otwieranie ust, jak przy wymawianiu głoski a, zęby są widoczne dzięki rozchylonym wargom

     *  grzebień - wysuwnie żuchwy, zakładanie i poruszanie dolnymi zębami po górnej wardze. Cofanie żuchwy, zakładanie i poruszanie górnymi zębami po dolnej wardze i brodzie

     * krowa - naśladowanie przeżuwania

     * guma do żucia - żucie gumy lub naśladowanie (ćwiczenia nie wykonują dzieci z seplenieniem międzyzębowym)

Ćwiczenia usprawniające wargi

     * balonik - nadymanie policzków, usta ściągnięte (dla urozmaicenia bawimy się w baloniki, które "pękają" przekłute palcami )

     *  całuski - usta układamy w "ciup" i cmokamy posyłając do siebie buziaki

     *  niejadek - usta wciągamy w głąb jamy ustnej

     *  zmęczony konik - parskanie wargami

     *  podwieczorek pieska - chwytanie ustami drobnych cukierków, chrupek, kawałków skórki chleba, itp.

     * kto silniejszy? - napinanie warg w pozycji rozciągniętej. Dwie osoby siedzące naprzeciw siebie trzymają ustami kartkę papieru i każdy ciągnie w swoją stronę. Uwaga - dajmy dziecku szansę wygrania zawodów

     *  rybka - powolne otwieranie i zamykanie warg tworzących kształt koła, zęby "zamknięte"

     * świnka - wysuwanie obu warg do przodu, udając ryjek świnki

     * wąsy - wysuwanie warg jak przy wymawianiu u, położenie na górnej wardze słomki lub ołówka i próby jak najdłuższego utrzymania

     *  drzwi do domu - buzia to domek krasnoludka, a wargi to drzwi do domku. Pokaż jak wargi ściągnięte do przodu, otwierają się i zamykają

     *  straż pożarna - wyraźne wymawianie samogłosek w parach: e o, i u, a u

     * suszarka - utrzymywanie przy pomocy warg słomki, wciąganie powietrza nosem, wydychanie przez słomkę na dłoń (odczuwanie ciepłego powietrza)

     *  pojazdy - naśladowanie poprzez wibrację warg warkotu motoru, helikoptera.itp.

Ćwiczenia podniebienia miękkiego

     * zmęczony piesek - język wysunięty z szeroko otwartych ust, wdychanie i wydychanie powietrza ustami

     *  chory krasnoludek - kaszlenie z językiem wysuniętym z ust

     *  balonik - nabieranie powietrza ustami, zatrzymanie w policzkach, następnie wypuszczanie nosem

     *  biedronka, parasol, sukienka itp. - przysysanie kolorowych kółeczek poprzez wciąganie powietrza przez rurkę i przenoszenie na obrazek biedronki...
 * śpioch - chrapanie na wdechu i wydechu

     *  kukułka i kurka - wymawianie sylab:
ku - ko, ku -ko,
uku - oko, uku - oko,
kuku - koko, kuku - koko

Ćwiczenia oddechowe

•    * wąchanie kwiatków: dziecko powoli wciąga  powietrze nosem i równie powoli, aby zapamiętać ich zapach robi wydech
 * dmuchiwanie kawałków papieru z gładkiej powierzchni; dziecko dostaje plastikową słomkę i za jej pomocą ma zdmuchnąć 10 papierków
 * wesołe wiatraczki; dziecko trzyma w ręku wiatraczek i na określony sygnał, np.: klaśnięcie przybliża wiatraczek do ust i na niego dmucha
 * zdmuchiwanie świecy (długo, by płomień się ruszał, ale nie zgasł, szybko za jednym dmuchnięciem, z bliska, z daleka)
 * zdmuchanie na watkę lub piórko, aby długo utrzymywało się w powietrzu)

      *  puszczanie baniek mydlanych
 * mecz piłki pingpongowej; czworo lub dwoje dzieci siedzi naprzeciw siebie i dmuchają na piłeczkę, tak aby nie spadła ze stołu
 * słomkę wkładamy do szklanki z wodą i nie dotykając jej powierzchni, wydmuchujemy w wodzie „dołek”
 * zanurzamy słomkę w wodzie i leciutko dmuchamy , wywołując niewielkie bąbelki
 * dmuchamy na zmianę: długo- krótko- jak najdłużej, słabo- mocno- bardzo mocno- gotuje się i kipi
 * słomka może służyć do chwytania (przyciągania na wdechu) różnych lekkich przedmiotów: papierków, gąbki, waty, piłeczki pingpongowej albo ich wydmuchiwanie (na wydechu)
 * ćwiczenia na rozruszanie przepony (naśladowanie śmiechu różnych osób: jak się śmieje pan? ho, ho, ho; jak się śmieje pani? ha, ha, ha…; jak się śmieje dziecko? hi, hi, hi....; jak się śmieje staruszka? he, he, he....; jak się śmiejemy wesoło? Jak się śmiejemy cicho?)

           Jeśli udało Wam się zrobić większość ćwiczeń, to bardzo dobrze. Oznacza to, że macie sprawny język, co jest bardzo ważne przy prawidłowym mówieniu. Jeśli niektóre ćwiczenia są zbyt trudne – nie martwcie się, niedługo Wam się uda! Ćwiczcie dalej, a zadziwcie wszystkich swoim nowym sposobem mówienia, jego starannością i poprawnością. Powodzenia!

Opracowała mgr Urszula Matysik  - logopeda